Zakurzona przyjaźń

Z pieśnią na ustach, z ideologią w głowie, z nadrzędnym celem i nadgodzinami, wyrobionymi normami na horyzoncie warszawskiego placu Defilad. Strzeliście, z rozmachem w powojennych latach, gdy gruz, ruiny, groza wciąż jeszcze trwały dookoła. Tak wyobrażam sobie robotników radzieckich, którzy stąd codziennie wyruszali do centrum polskiej stolicy, by budować to, co wymyślił sam Józef Stalin.

Przybysze z bratniego kraju zamieszkali na Jelonkach w specjalnie dla nich wybudowanym osiedlu. Tysiące robotników-budowlańców, którym trzeba było poza pracą zapewnić normalne życie. Dach nad głową, jedzenie, leczenie, odpoczynek, szczególnie ten aktywny. I ptaków śpiew, i zieleń ogródka. W 1952 roku na około 40 hektarach powstało barakowe osiedle „Przyjaźni Polsko-Radzieckiej” na terenie byłej wsi, których właścicieli gruntów wywłaszczono. Dwa rodzaje domków: pawilony hotelowe dla robotników i domki rodzinne dla kadry technicznej pomalowane na niebiesko-biało i niebiesko-czerwono przypominały staropolskie dworki. Szeptano, że część baraków przywieziono z jenieckiego stalagu I B „Hohenstein” koło Olsztyna, a część z Finlandii płacąc za nie węglem. W szczytowym okresie budowy Pałacu Kultury i Nauki mieszkało tutaj 4,5 tysiąca osób. Mieli do dyspozycji stołówkę, kino, klub, łaźnię, przychodnię lekarską, kotłownię, dwa boiska. Wszystko otaczało 4 tysiące zasadzonych drzew, 40 tysięcy krzewów, poruszano się po osiedlu 8 kilometrami wewnętrznych dróg i ulic, kanalizacyjnymi sprawami zajmowała się specjalnie dla osiedla powstała stacja Pomp Kanałowych „Jelonki”. Odbywały się wszelkiej maści socjalistyczne uroczystości, festyny, spotkania młodzieży polskiej i radzieckiej, okolicznościowe akademie i zawody sportowe. Ile rozkwitło tutaj uczuć, ile zakochało się serc, ile romansów, zdrad, a ile uwodzenia, tego niestety nie można nigdzie wyczytać.

Gdy zakończono budowę Pałacu radzieccy robotnicy wyjechali, a osiedle przejęło Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego na domy studenckie. We wrześniu 1955 roku wprowadzili się do 33 domów studenci, do 9 hoteli i 19 bloków asystenci, do 77 domków jednorodzinnych pracownicy naukowi, a do dwóch hoteli robotnicy i w ten sposób powstało pierwsze w Polsce miasteczko studenckie. Do centrum Warszawy można było dojechać dwiema liniami autobusowymi. Socjalistyczne spotkania polsko-radzieckiej młodzieży zamieniono na święto studentów Jelonkalia, do istniejącego wyposażenia dołączyła biblioteka i Klub Karuzela. Jednym ze studentów był polityk malijski i prezydent tego kraju w latach 1992-2002 Alpha Oumar Konare. I znów o reszcie nic nie wiadomo, o atmosferze, o historiach młodych ludzi, którzy nie tylko się tutaj uczyli, ale w czasie potańcówek bawili, występów artystami zachwycali, w czasie referatów dyskutowali. Ilu z nich czuło się tu świetnie, a ilu tęskniło za domem? Ilu osiągnęło swój cel w życiu, a ilu straciło jego sens?

Osiedle jest lekko zapyziałe, jakby pokryte patyną. Śliczne dworki otoczone ogródkami mogły by lśnić swojskością, polskością w tym dobrym, zadbanym wydaniu, niestety od drewnianych desek odpryskuje farba, okna są zmurszałe, niektóre domki w połowie, albo całe opuszczone. Podobno wciąż mieszkają tutaj i sami pracownicy naukowi i ich potomkowie, listonosz właśnie dostarcza listy, działa tutaj siłownia, klub też, jednak trochę przykro patrzeć, że osiedle zjada ząb czasu i nikogo zdaje się to nie interesować. Wybrzmiał socjalizm, wybrzmiała nabyta wolność demokracji, została zapuszczona oaza. We współczesnej Warszawie to skarb, to diament do oszlifowania, by emanował naturalnością i pięknem historii Polski. Oby, oby, oby ktoś to osiedle przytulił do swojej zamożnej i społecznej piersi, zaprzyjaźnił się z nim na tyle, by wzmocnić, upiększyć, tchnąć życie.

Zdjęcia (30)

Komentarze (2)