Forum Romanum

Odizolowana przestrzeń cmentarna w IX - VII wieku p.n.e., w końcu foros oznacza - poza terenem zamieszkanym. Pod koniec VII wieku zbudowano Cloaca Maxima odprowadzający wody z Kwirynału i Kapitolu do Tybru. Później powstał najważniejszy plac miasta - rzymskie centrum polityczne i handlowe. Najpierw czczono tu boginię Westę, potem handlowano bydłem, a później rządzono z niego Rzymem i całym Imperium Romanum. Cyceron wygłaszał na nim swoje przemowy przeciw Katylinie, a Katon niezmiennie powtarzał "Kartaginę należy zniszczyć". Politycy i cesarzowie budowali różności na swoją pamiątkę, a czas pracował i pochłaniał te dzieła, zmieniał je na swoją modłę. Często się zastanawiam czy jest w tym chociaż odrobina dla nas, czy to się dzieje, żeby się działo, bez celu, czy zaklinane jest przesłanie, symbol do rozszyfrowania, sens, który zawsze może być inny...
W średniowieczu wokół zrobiło się tłoczno, wyrastały kościoły, domy, wypełniły i zakrzyczały antyczny ważny plac. Kamienia i marmuru użyto do budowy nowego, ruina umierała, kurczyła się i wołała o pomstę do nieba. Literat Baldassare Castiglione, być może z Rafaelem, napisał w 1519 roku list do papieża Leona X de `Medici z prośbą, a raczej żądaniem o opiekę nad znaczącymi i ograbianymi śladami antycznych czasów. 10 lat później papież Paweł III zezwolił jak na ironię na wydobywanie z Forum marmuru pod budowę bazyliki św. Piotra. Podobnie w XVII wieku używano materiału z Coloseum i Forum do budowy rzymskich pałaców. Dopiero od XVIII wieku zaczęto o ruiny dbać, organizować wykopaliska, dociekać i chronić to, co jeszcze zostało:
- Via Sacra - droga zwycięskich legionów i uroczystych procesji;
- bazylika Aemilia - jedyna pozostała z czterech ogromnych bazylik czasów republiki;
- Venus Cloacina - święte miejsce;
- Cloaca Maxima - system odwadniający, najstarszy czynny kanał w Rzymie;
- Comitium - tu zbierał się lud - serce politycznego życia republiki;
- Curia - stara siedziba rzymskiego senatu;
- Lapis Niger - grób Romulusa, pierwszego króla Rzymu, bądź miejsce jego zabójstwa, bądź wzięcia do nieba;
- łuk triumfalny Septimiusza Sewera - na cześć zwycięskich walk cesarza przeciw Partom, żyjącym na terenie dzisiejszego Iranu;
- Umbilicus Urbis - ceglany punkt wyznaczający środek miasta i miejsce kontaktu świata żywych ze zmarłymi;
- Tabularium - trzymano tu tablice z przepisami prawnymi, czyli archiwum;
- świątynie:
Konkordii (dziś tylko zewnętrzny mur),
Wespazjana (dziś tylko trzy kolumny),
Saturna (dziś 8 kolumn), gdzie od 17 do 23 grudnia odbywały się Saturnalia - przebierańcy i żartownisie z niewolnikami zasiadającymi do wspólnego stołu ze swoimi panami;
- kolumna Fokasa - najmłodszy monument Forum z figowcem, drzewem oliwnym i winoroślą - wg legendy rycerz rzucił się do jeziora, aby załagodzić gniew podziemnych bogów, który to gniew w owe trzy rośliny się zamienił;
- bazylika Julia z resztkami siedmiu kolumn;
- Ara di Cesare - świątynia Augusta, którego po zamordowaniu przez Brutusa i Cassiusa tutaj w idy marcowe spalono;
- świątynia Kastora i Polluksa z trzema korynckimi kolumnami, zbudowana w miejscu, gdzie poili oni swoje konie przy źrodle Juturny;
- Santa Maria Antiqua i Lacus Juturnae - świadectwo średniowiecznego jeszcze życia w Forum. Najstarsze freski Rzymu znajdują się właśnie tutaj - "Ukrzyżowanie" z VIII wieku autorstwa bizantyjskiego malarza. Lacus Luturnae to źródło Juturny - archaicznej łacińskiej bogini;
- świątynia Westy - siedziba królów;
- dom westalek - opiekujących się świętym ogniem kapłanek - zawsze sześć, zawsze 30 lat służby z przysięgą dziewictwa, za której złamanie były żywcem grzebane;
- świątynia Antoniusza i Faustyny przy Via Sacra ukochanej zmarłej żonie poświęcona, a po śmierci i małżonkowi;
- świątynia Romulusa, którą w VI wieku w bazylikę Santa Cosma e Damiano przekształcono;
- bazylika Maksencjusza i Konstantyna, porażająca rozmiarem - podobno punkt szczytowy antycznej rzymskiej techniki budowlanej;
- łuk Tytusa - zbudowany przez Domiacjana na cześć palestyńskich wypraw krzyżowych swojego brata Tytusa, zdobycia Jerozolimy i wywiezienia skarbów wraz z wieloma niewolnikami. Jego reliefy pozwalają przypuszczać, że ówcześni Rzymianie znali perspektywę - po raz pierwszy użyte jońskie i korynckie kapitele;
- świątynia Wenus - jedna z większych w czasach antyku.

Nie bójmy się, że zadeptamy przeszłość, nie oglądajmy tylko oczami, ale czujmy ten zapach i niepewność naszego wymiaru. Może współistniejemy tu jednocześnie - oni antyczni i my współcześni na chwilę oddzieleni fizykalną ścianą nieznanych nam współrzędnych.

Zdjęcia (5)

Komentarze (7)