Eksperyment sądecki

O Nowym Sączu wiem tyle, że to jedno z najstarszych miast Małopolski (8.XI.1292), że jako jedno z pierwszych uwolniło się od Szwedów (13.XII.1655) i wybudowało własną elektrownię (1912), że tutaj zabrzmiał po raz pierwszy w niepodległej Rzeczypospolitej Marsz Dąbrowskiego (31.X.1918) i że było polem do popisu tzw. sądeckiego eksperymentu (1958-1975).

Parkujemy pod wzgórzem i murami miasta i przechodząc obok bazyliki kolegiackiej św. Małgorzaty, a nawet do niej zaglądając, by zobaczyć szopkę, udajemy się w kierunku rynku. Piękny, eklektyczny ratusz widoczny jest już z daleka. Błękitne niebo i stado gołębi właśnie wzbijające się w górę tworzą razem świetnie skomponowany obraz. Stare, niewysokie kamienice, parę ławeczek, dosyć ciężki pomnik papieski i wbrew pozorom rozzuchwalona ptasia grupa. Trudno wyobrazić sobie wioskę Kamienicę, która była podwaliną dla miasta założonego przez Wacława II Czeskiego, księcia krakowskiego i sandomierskiego, a od 1300 roku króla Polski. O wiele prościej przedstawić sobie szlaki handlowe i militarne, którymi przemierzano przez miasteczko w drodze z Węgier do Polski. Wbudowany za Kazimierza Wielkiego w XIV wieku zamek, w którym snuto plany wojny przeciw Krzyżakom i gdzie odbyło się spotkanie Władysława Jagiełły z księciem litewskim Witoldem, dziś jest chętnie przez turystów odwiedzaną ruiną. W Nowym Sączu przez sporą chwilę w XVI wieku rozwijał się arianizm, a samowola magnatów i ogólne polityczne rozprężenie Rzeczypospolitej przyniosły miastu w XVIII wieku upadek. Pociągnęło to za sobą zagarnięcie terenu w 1770 roku przez Austrię, która przysłała tutaj tzw. kolonistów niemieckich. Efektem tego była długa, gdyż do 1945 roku trwająca symbioza ludności polskiej, niemieckiej i żydowskiej. A po wojnie przyszedł czas na eksperyment sądecki, program rozwoju powiatu nowosądeckiego. W jego wyniku w1960 roku 90% dróg było pokrytych asfaltem (w 1957 roku zaledwie 20%), prężnie rozwijało się sadownictwo i przetwórstwo owocowo-warzywne oraz turystyka. 156 na 185 wsi w całym powiecie zamieniono na tzw. dobre wsie turystyczne, czyli pierwowzór gospodarstw agroturystycznych.

I trochę trudno uwierzyć w obecne problemy miasteczka. Że starówka umiera, że lokale pustoszeją, gdyż nie ma klientów, że nie opłaca się otworzyć tutaj własnej działalności, gdyż turyści owszem do miasteczka zaglądają, ale rynek dosłownie przebiegają. Nam się niezmiernie podoba, spacerujemy, podglądamy, zaglądamy i pytamy przechodniów, gdzie można zjeść dobry obiad, a najlepiej pierogi – w Restauracji Ratuszowej, która nosi nawet dumne miano Domu Pierogów. Miło w środku, smacznie, z pozytywną wróżbą na nadchodzący rok. Po wyjściu cieszymy oczy starówką i uciekamy przed zmierzchem do Sosnowca. Nowy Sączu – oby przyszedł Ci do głowy jakiś dobry pomysł na przyciągnięcie do siebie rzeszy turystów – jesteś tego wart!

Zdjęcia (16)

Komentarze (4)